Hond agressief aan de lijn

Hallo allemaal,

Mijn hond Bobby (een klein boomertje: kruising shih-tzu x dwergkeesje) is eigenlijk prima in orde.

Binnenshuis luistert hij perfect naar commando's en is een echte knuffelkont. Hij kan goed met andere honden samen in een roedel: wij werken een aantal dagen per week, dus hij is een aantal dagen per week op een boerderij in een groepje van een stuk of 15 honden. Dat gaat prima. Hij is daar niet eens echt dominant, maar zit ergens in het midden van de rangorde.

Buiten met wandelen gaat het echter mis. Zodra we een andere hond tegenkomen, begint hij te blaffen. En niet een beetje, maar echt heel agressief met gegrom en alles erbij. Dit is er langzaamaan ingeslopen en is eigenlijk een beetje begonnen nadat hij op het uitlaatveldje is gebeten door een hele grote hond (Berner Sennen) die wel vaker honden heeft gebeten in onze buurt hoorde ik later. Het gebeurde heel plotseling. De Berner Sennen zat in de bosjes en zodra Bobby het veldje op kwam, rende hij op hem af en pakte hem. Ik dacht toen echt even dat hij er geweest was, maar gelukkig viel de schade, op een paar kneuzingen bij zijn buik en een klein beetwondje, mee.

Het probleem is dat ik echt niet weet hoe ik het gedrag van Bobby moet oplossen. Het wordt daarom ook steeds erger. Mensen kijken me met uitlaten echt aan van: daar heb je weer zo keffertje en kun jij je hond niet opvoeden. Ik ben niet erg consistent, omdat ik niet weet wat ik moet doen. Ik heb het geprobeerd te negeren, ik heb hem geprobeerd te domineren door hem op zijn rug te laten liggen (zoals Cesar Milan dat altijd doet met zo'n aanraking in zijn nek). Ik heb het in de middenweg proberen te zoeken (omdat ik ook niet weet of domineren de oplossing is bij een bange hond) en ik probeer hem dan te laten zitten tot de andere hond voorbij is. Het probleem is dat zodra die andere hond in beeld is, ik uit beeld ben. Ik kan dan vanalles commanderen, maar ik ben onzichtbaar op dat moment. Dus zitten lukt dan ook niet echt. Pas als die hond weg is. Wat is de juiste aanpak hierbij?

Groeten,
Joyce

Als ik jou was, zou ik hem proberen af te leiden, VOORDAT hij zich kan gaan fixeren .. Dus: Hij ziet de hond, jij leid hem af, koekje koekje koekje, tot je er voorbij bent.. en dan Braaaaaf... Fixeert hij zich al/valt hij al uit: Omdraaien en dwars de andere kant oplopen ..

Zie je met die methode na een maand nog geen verandering, ga dan eens proberen en gewoon langs te lopen, op gepaste afstand, zonder aandacht te geven aan je eigen hond of de andere hond.. Gewoon geen enkele reactie geven, maar STRAK DOORLOPEN..

MAAR, probeer eerst eens de "Afleid-methode"..

Okee, dat klinkt wel als iets dat logisch is. Hoe kan ik dat afleiden verder nog oefenen? Ik bedoel, ik weet niet of hij zijn aandacht zo makkelijk op mij zal richten. Wat zijn daar handige oefeningen voor?

Hallo Joyce,

Ik heb zelf een ACD, een reutje.
ook hij kan met alle dieren, honden, katten schaapjes varkentjes alles.
hij is echt een super lieve knuffelkont.
maar als ik met hem ga wandelen aan de riem, dan valt hij ook uit tegen andere honden.
zelf heb ik geprobeerd hem af te leiden, maar dit lukte niet.
voor ons werkt het om de pas dan wat te versnellen en op geringe afstand langs te lopen.
maar af en toe valt hij toch nog uit, maar dan alleen bij honden die ook blaffen of uitvallen tegen hem

groetjes mandy
en succes

Het afleiden kan je het beste oefenen, door hem eerst een bepaald commando aan te leren, waarbij hij naar jou kijkt.. bij mijn hond is dat "kijk es".. dit kan je in huis aan leren .. of.. je doet een bepaald geluid als commando.. bijvoorbeeld klikken met je tong.. zolang hij maar iets aanleert, waarbij hij direct naar jou kijkt .. dat beloon je.. bijvoorbeeld: Je klikt met je tong, hond kijkt naar jou, je beloont hem daarvoor.. dit oefen je tot het goed gaat en hij METEEN kijkt..
Dit ga je in een steeds rumoerige omgeving oefenen.. dus eerst in huis, als dat goed gaat in de tuin, als dat goed gaat op straat enzovoort.. dit kan je dan gaan gebruiken wanneer hij een hond in zn vizier krijgt.. je moet ook oefenen op aandacht vasthouden .. eerst is het ff kort, daarna 2 seconden, daarna 4 seconden en zo verder.. je houd zn aandacht steeeeds langer vast.. tot je zn aandacht lang genoeg kan vasthouden om een hond te kunnen passeren .. maar ook het aandacht vasthouden, moet je oefenen doormiddel van het gaan oefenen in een situatie waar steeds meer afleiding is .. tot hij op een gegeven moment, zelfs in een park met 20 honden, nog steeds naar ALLEEN jou kan kijken.. zonder afgeleid te worden..

bij butch is het bv zo, dat ik ook een speeltje meeneen.
hij kan zich helemaal focussen op een speeltje, dan boeien andere honden hem totaal niet.
dus als jij ook een hond hebt die gek is op speeltjes, hou het speeltje in de lucht en als je voorbij de hond bent en hij heeft het goed gedaan krijg hij als beloning zijn speeltje.
je moet kijken waar jou hond voor wilt "werken" waar jou hond het voor wilt doen, dat is natuurlijk bij elke hond anders

Dit is niet echt een probleem die via het beeldscherm is op te lossen.
Er komt namelijk veel meer bij kijken dan alleen de hond.
Het is ook belangrijk hoe je reageert als baas zijnde en hoe de situatie is.
Ik denk dat je het beste een gd er bij kan halen helemaal omdat je zelf niet goed weet wat je moet doen.
Ga dus niet zo maar dingen proberen want dat kan het probleem erger maken.

Nou, een gedragstherapeut lijkt me misschien wat overdreven, aangezien het niet echt een heel raar probleem is als ik het zo lees. Ik snap dat iedere hond anders is en dat je het niet van het beeldscherm precies kunt zien, maar dat zou dan voor elk probleem wat hier besproken wordt gelden en ik neem aan dat je niet voor alles naar een gedragstherapeut hoeft te hollen. Als deze twee tips niet werken, wil ik dit best overwegen. Maar zo lang hebben we de hond nog niet, dus ik heb niet het idee dat ik al echt zelf goed heb kunnen proberen. Weet misschien iemand een goede gedragstherapeut in omgeving Den Bosch mocht dit niet werken?

Nog wat vergeten. Dat het aan de baas ligt wil ik trouwens ook best geloven. Ik reageer zelf ook gespannen en dat zal hij wel oppikken. Maar dat komt voor een gedeelte dus ook omdat ik niet weet hoe ik moet reageren. Nu heb ik in ieder geval wat leidraden om het te gaan proberen met dat focussen en als dat niet werkt na een maand dus de andere kant oplopen. Als dat niet werkt, kan gedragstherapie altijd nog.

Kent hij het spelletje 'zoek'? Je kan dat eerst thuis al es proberen: je laat je hond in een kamer gaan zitten (bv. de keuken), laat zien dat je een snoepje pakt en zeg het commando 'blijf'. Als hij blijft zitten, ga je naar de kamer ernaast en verstop je het snoepje (eerst op een makkelijke plaats, daarna steeds moeilijker). Je gaat terug naar de hond en zeg 'zoek' en loop zelf terug naar de kamer waar je het verstopt hebt. Als hij het snoepje vindt, prijs je hem uitbundig.
Dan op de wandeling doe je eigenlijk hetzelfde. Je ziet een andere hond je richting uitkomen. Je gaat op tijd naar de kant, of sla een zijweggetje in, neem een paar snoepjes in de hand, zeg 'zoek' en gooi een snoepje in het gras of de bosjes. Je hondje gaat erachter aan. Dan weer een snoepje, en nog een. Zo blijf je je hondje afleiden tot de andere hond gepasseerd is.
Soms werkt dit beter dan snoepjes uit de hand geven.

Nee, dat spelletje kende ik nog niet. Kunnen we ook eens proberen. Ik heb trouwens net een gedragstherapeut aan de lijn gehad en die zegt dat het aan de rangorde ligt. Zodra hij aan de lijn is, heeft hij het gevoel mij te moeten beschermen, omdat hij het idee heeft dat ik dat andersom niet doet. Tot zover kan ik me daar best in vinden, zou kunnen natuurlijk, ik kan ook niet in het hoofd van mijn hond kijken. Maar de oplossingen die hij voorstelde schokte me nogal. Ik mag mijn hond niet meer knuffelen, hij mag niet op de bank. Hij krijgt alleen aandacht als ik hem roep, maar dan nog mag knuffelen niet. De rest van de dag moet ik hem negeren. Ja sorry, maar dat gaat mij echt een beetje te ver... Klopt het nu echt dat het zo hoort?

Ik heb net zo weinig gezien van je hond als de GD aan de telefoon en ik zie geen rangorde probleem ,maar een hond die onzeker is geraakt door de aanvallen van de grote hond.
Doordat hij zo onverwachts is aangevallen(meerdere malen),gaat hij liever over op duidelijke taal.

Uitvallen,grommen,blaffen is allemaal om de afstand te vergroten tussen hem en hetgeen hem onzeker maakt.Aan de lijn wordt dit versterkt omdat hij niks kan,hij kan geen normale hondentaal uiten(zoals,rustig weg lopen,weg kijken,snuffelen aan de grond om de situatie te kalmeren,stil staan alsin 'freeze' en ga zo maar door)
Waarschijnlijk als jij loopt met hem en je ziet een hond,dan loop jij op dezelfde stoep langs de andere hond? Recht op elkaar af? Alshet zo gaat heeft hij ook niet meer keuzes dan uit te vallen,als hij zich onzeker voelt.
Recht op elkaar aflopen is in hondentaal uitdagend of dreigend,dus het is niet gek als je onzekere hond dan uitvalt.
Probeer dat je veranderen in : je ziet een hond aankomen en je gaat op het fietspad lopen,of steekt over,passeert de vreemde hond rechts van jou(ookal is het aan de overkant)dan laat je jouw hond links lopen,zodat je de situatie opsplitst.
Zie je de andere hond te laat,ga dan zover mogelijk opzij,vraag zijn aandacht,laat hem even zitten,beloon hem met een koekje als hij jou die aandacht geeft(en dus de andere hond negeerd)als hij zit,ga zelf dan ook met je rug naar de passerende hond staan en voor je eigen hond,zo splits je weer de boel op en houdt je de situatie kalm.Je kan ook tussen geparkeerde auto's gaan staan,aandacht vragen,laten zitten of wat koek kruimels strooien op de grond,zelf hurken en 'samen snuffelen'naar de koekjes,het zoeken leidt af en snuffelen ontspant een hond ook.

Hoe vaker jouw hond gaat zien dat er niks gebeurt,dat hij niet hoeft te handelen naar de andere hond toe,dan wordt hij vanzelf kalmer,maar vergeet niet dat dit rustig een half jaar kan duren.Gewoon rustig oppakken en oefenen met aandacht vragen.

Ga thuis oefenen met het aandacht vragen(in een prikkelarme omgeving),zo heb je alvast de meeste kans dat hij goed op jou let,als je dat hebt geconditioneerd dan zal hij buiten ook vlotter op jou reageren als je zijn aandacht vraagt.
Gebruik hierbij een geluidje wat je makkelijk maakt met je mond.Laat je hond voor je zitten en maak het geluidje,dan een koekje geven,dit een keer of 10 herhalen en 2 keer per dag oefenen(zit het er ter zijner tijd goed in; aandacht na geluidje,dan doe je dit nog 1 keer per week ter herinnering.)

Misschien zijn deze linkjes leuk om te lezen over de hondentaal:
http://kynoblog.com/artikelen/kalmerende-signalen-de-kunst-van-het-overleven

http://kynoblog.com/artikelen/de-puppy-en-de-jonge-hond-over-opgroeien

Sowieso verbaast het me dat hij meteen zegt dat het aan de rangorde ligt.. uitvallen is meestal namelijk een "gevolg" van onzekerheid van de hond als hij aan de lijn is.. een "dominante" hond, met andere woorden een zelfverzekerde hond, zal nooit zomaar uitvallen.. want dat hij zo zelfverzekerd is, kan zo'n hond wel op andere manieren laten merken, daar hoeft hij niet zoveel kabaal voor te maken.. maar goed, ik ben geen gedragstherapeut.. bovenstaande is alleen wat ik heb ervaren met meerdere honden, wat ik hier heb geleerd en ook wat de gedragstherapeut zei, die ik in heb gehuurd voor het (nu inmiddels opgeloste) uitvallen van Ceasar...

Ik kan me voorstellen dat het volledig negeren van de hond, het aaien alleen wanneer je hem roept en het niet meer op de bank je te ver gaat.. Ik stel voor dat je eerst de drie tips probeert die je nu hier hebt gekregen en als het dan niet lukt, een (andere) gedragstherapeut raadpleegt en bij je thuis laat komen, zodat die ook de hond zelf kan zien...

Ik vind niet dat je er zomaar vanuit kunt gaan dat je hond denkt dat hij boven jou staat in de rangorde.. tuurlijk moet je er ook niet zomaar vanuit gaan dat je hond onzeker is, maar ik denk eigenlijk dat dat wel het geval is.. probeer gewoon die tips die je hebt gekregen, werkt het niet, werkt het niet... onder het mom "baadt het niet, schaadt het niet"..

Voor goede GT's en hulp:

http://www.hondenschoolshanna.nl/

www.calmingsigns.nl

http://www.mijnbaasenik.nl/

Ik zal zowiezo dat domineren niet doen, wat CM doet. Maar je geeft zelf al aan te weten dat dit waarschijnlijk niet de oplossing is.
Het kan trouwens ook goed dat het probleem ontstaan is bij de ''oppas'', dat hij daar heel erg gedomineert wordt door onstabiele honden? Bij welke dagopvang/oppas zit je hond?

Groet && Succes!

Hoi Joyce! Ik wilde je eigenlijk een berichtje sturen maar je hebt geen acount dus dat kan helaas niet...
Heb je weleens bach bloesem geprobeert?

Het probleem met uitvallen aan de lijn is alleen dat het heeel veel oorzaken kan hebben (angst, onzekerheid, beschermen van de baas/terretorium, aangeleerde agressie) en afhankelijk van hoe je reageerd kunnen die juist verergeren. Hoe langer je wacht met een goede gd/gt inschakelen hoe lastiger het is om het gedrag weer te veranderen...

En de tip die hierboven wordt gegeven om met een zo gering mogelijke afstand een andere hond te passeren is heel gevaarlijk, stel dat je hond wel reageerd (en in jullie geval is het een kleine hond) en de andere hond verdedigt zich en deze hond is een stuk groter dat kan dit fataal zijn voor het kleinere hondje. Buiten dat je nooit zeker weet hoe een andere hond reageerd als hij zo dichtbij gepaseerd wordt door een andere hond. Mijn honden zouden dit aan de lijn namelijk niet accepteren als een vreemde hond hun zo direct en dichtbij nadert...

Oh wow wat een goede tips allemaal. Ik ga eerst maar eens beginnen met aandacht vragen en dat goed doorzetten en binnen oefenen. Ik probeer nu 10 tactieken door elkaar en dat zal ook erg verwarrend voor hem moeten zijn. Ik ga nu dus even op 1 ding inzetten. Bedankt ook voor de links over hondengedrag en de therapeuten.

Hij gaat naar Hondenopvang Heen en Terug, een hele goede opvang met veel aandacht voor de honden. Ik weet bijna zeker dat het probleem daar niet kan liggen want hij doet het daar super goed en begint al te kwispelen als hij weet dat we erheen gaan.

Bach bloesem heb ik ooit al eens wat over gehoord. Ik zal er eens wat meer info over opzoeken.

Wat Jules zegt is op zich nog niet heel vreemd.Vraag of je opvang eens een filmpje kan schieten.

Zit hij wel een gedeelte met hondjes van zijn eigen maat??
Het kan best zo zijn dat hij wordt ondergesneeuwd door de honden,en samen met te weinig rust kan hij ook moe en overprikkeld raken,een vermoeide hond kan veel minder hebben,ziet ook niet'helder' meer.

Hoe ziet zijn dag eruit bij de opvang??Is het 'lang leven het vrije leven' of bieden zij ook rust in kennels/bench?
Hoe zit het met het toezicht?

Hij zit bij kleine hondjes in de groep. Ze hebben daar wel benches waar de honden in kunnen als ze willen maar Bobby is eigenlijk vooral heel de dag aan het spelen daar. Hij is wel eens apart gezet om te rusten maar dan blaft hij eigenlijk allern dat hij terug wil. Ze hebben constant toezicht. Thuis is hij wel moe als hij terugkomt maar niet extreem. Hij is binnen bij ons ook nog speels en houdt nog van rennen bij het uitlaten. Dus ik denk niet dat hij te moe is eigenlijk. In het weekend is hij hetzelfde als doordeweeks als hij naar de opvang gaat.

"Sowieso verbaast het me dat hij meteen zegt dat het aan de rangorde ligt.. uitvallen is meestal namelijk een "gevolg" van onzekerheid van de hond als hij aan de lijn is.. een "dominante" hond, met andere woorden een zelfverzekerde hond, zal nooit zomaar uitvallen.. want dat hij zo zelfverzekerd is, kan zo'n hond wel op andere manieren laten merken, daar hoeft hij niet zoveel kabaal voor te maken.. maar goed, ik ben geen gedragstherapeut.. bovenstaande is alleen wat ik heb ervaren met meerdere honden, wat ik hier heb geleerd en ook wat de gedragstherapeut zei, die ik in heb gehuurd voor het (nu inmiddels opgeloste) uitvallen van Ceasar..."

hier ben ik het niet helemaal mee eens,
onze butch is een dominante hond, totaal niet onzeker en ook hij valt uit aan de riem als ik hem niet op tijd kan afleiden.
hij heeft nog nooit een gevecht gehad en is ook nog nooit gebeten en van alle honden in ons huis heeft hij de hoogste rang. dus alles behalve onzeker.
en toch doet hij ook uitvallen aan een riem, terwijl als ik hem gewoon los bij me hebm, kunnen andere honden hem totaal niet boeien.
dan kunnen ze op 10 cm afstand staan of aan het snuffelen, dan boeien andere honden hem echt totaal niet,
dus het ligt echt aan de situatie, je kan er niet veel over zeggen omdat je de hond niet kent en niet hebt gesien, ik denk dat je hem/haar al moet bezaig zien
voor je er echt iets over kan vertellen.

Ik denk niet dat het dominantie is want hij is op de opvang niet dominant en is met uitlaten erg alert. Hij schrikt van plastic zakken, ballonnen en al dat soort dingen. Daar gaat hij dan ook naar blaffen. We laten hem dan altijd in de situatie tot hij er naartoe durft. Maar je weet het nooit natuurlijk. Maar ik, als eigenaar van de hond, vind het eerder onzekerheid.

Tja, weetje, onze flip is ook de baas over ceasar, maar ik naar ons toe onzeker.. bij andere honden is hij de baas, maar dat wil dus niet meteen zeggen dat hij niet onzeker is ..
Hoe de hond is naar jouzelf toe heeft er ook mee te maken en natuurlijk hoe je eigen "state of mind" is als je buiten loopt met je hond..

Hoe je hond los is en hoe hij aan de lijn is, zit ook een wereld van verschil is.. Als Ceasar los was, was er ook niets aan de hand, konden andere honden hem ook niet boeien, maar aan de riem was hij onzeker, dus viel hij uit.. Waarschijnlijk omdat honden soms aan de riem toch wat meer moeite hebben zich uit te drukkenin hun lichaamstaal, dat kan ze onzeker maken .. en dan kan je hond nog zo zelfverzekerd zijn los, maar dat zegt niks over hoe hij zich voelt aan de riem

Want hoe zie jij dat voor je? Een zelfverzekerde hond die uitvalt? Als een hond zo zelfverzekerd is, heeft hij echt niet de behoefte om door middel van uitvallen de andere hond weg te jagen hoor ..

Daarbij zei ik ook MEESTAL.. er kunnen natuurlijk altijd uitzonderingen zijn.. dat een hond het wel nodig vind om uit te vallen, ondanks dat hij zelfverzekerd is.. maar dan is het eerder gedrag wat "aangeleerd" is.. hetzij door de hond zelf, hetzij door de eigenaar.. dat verschilt natuurlijk .. Soms versterkt een eigenaar het gedrag, soms is de hond zelf heel lang onzeker geweest en is het gedrag er in gesleten zeg maar..

Het afleiden gaat al best goed! Een koekje helpt het beste. Die krijgt hij dan ook als hij niet heeft geblaft tijdens de afleiding. Bij kleine hondjes die voorbij komen gaat het al perfect. Grote honden vindt hij iets enger dus daar is afleiden ook wat moeilijker. Maar het begin is er!

Goed zo! Probeer bij de grote honden dan de afstand te vergroten, dus met een grotere boog errond stappen. Als hij dat goed doet, kan je de afstand beginnen verkleinen. Succes!

CESAR MILLAN

HP heeft een positieve visie wat betreft omgang, begeleiding en opvoeding van honden. CM en zijn manier van met honden omgaan komt niet overeen met de positieve wijze waar wij als HP voor staan. Fysieke correcties of andere provocerende handelingen leveren een risico op voor het welzijn en veiligheid van de hond en de mens en zijn bovendien stressverhogend voor de hond. Om deze reden zijn wij tegen het promoten van dergelijke opvoedmethodes van CM op hondenpage.

Enkele voorbeelden van deze opvoedmethode welke niet zijn toegestaan; Een ‘hakje’ geven, ‘porren/prikken’ in de flank, een hond op de grond duwen en/of vastklemmen, corrigerende hulpmiddelen.

Vragen over de methode van CM zijn toegestaan ook hier weer om bij te dragen aan een stuk bewustzijnsvergroting en wij zullen in beperkte mate een enkele discussie hierover om die reden niet uit de weg gaan. Het staat hierin het moderatorteam vrij om een topic te sluiten als zij van mening zijn dat de discussie een provocerend karakter krijgt.

bij andere honden is hij de baas,

hoe uit zich dat bij hem?

Je kan ook als je ziet dat hij zich op een andere hond gaat fixeren een rukje aan de riem (naar de zijkant) geven zodat hij de andere kant opkijkt en weer op jou gaat letten. Het werkt het beste als de halsband vlak achter de oren vast maakt, als je dan corrigeert raakt hij namelijk een beetje uit balans. Het is wel heel belangrijk dat je heel ontspannen en zelfverzekerd te werk gaat want een hond zal nooit een onzekere/bange/gefrusteerde/boze leider volgen. Houdt de riem nooit de hele tijd op spanning dit versterkt het gedrag alleen maar. In plaats daarvan corrigeer je en meteen daarna ontspan je je weer.
Als je denkt: "Als hij die hond maar niet aanvalt" of als onzeker of bang wordt vangt je hond dit op en wordt hij dat ook.
nog heel veel succes!

FYSIEKE CORRECTIES/CORRIGERENDE HULPMIDDELEN

HP hecht belang aan verantwoord en positief opvoeden. Met inzicht en geduld kun je een hond prima op positieve wijze opvoeden.

Het adviseren en/of rechtvaardigen van fysieke correcties en/of corrigerende hulpmiddelen of andere (fysieke) provocerende handelingen is daarom niet toegestaan. Behalve dat het beschadigend is voor de vertrouwensrelatie en stress veroorzaakt bij de hond kunnen ze ook een risico vormen voor de veiligheid en gezondheid van mens en dier.

Voorbeelden van fysieke correcties; Een hond corrigerend in het nekvel pakken (al dan niet schudden), een hond op de grond duwen en/of vastklemmen, knijpen, prikken/porren, de bek vastklemmen, een tik geven, slaan en schoppen, anderszins pijnigen of provoceren.
Corrigerende Hulpmiddelen; Wurg- en stroombanden en slipkettingen.

Hier geldt dat het iedereen toegestaan is om allerlei vragen rondom opvoeding te stellen. Ook als dit vragen betreft over fysieke correcties of corrigerende hulpmiddelen. Wij willen juist hierin meewerken aan een stuk bewustzijnsvergroting ten aanzien van verantwoord opvoeden. Een open gesprek hierover is dus mogelijk, maar actief adviseren van fysieke correctie of correctiehulpmiddelen of provoceren is niet toegestaan en wordt aangeduid met een rode pijl en een moderatormededeling . Herhaaldelijk actief adviseren of provoceren levert een waarschuwing en bij doorgaan een afkoelban op.