beginnen met speuren

plaats een nieuw onderwerp in het hondenforum meest recente onderwerpen in het hondenforum

Marleen (Gast)

Ik zou graag gaan speuren met mijn hond. Nu ben ik helaas niet in het bezit van een auto en heb ik een onzeker/angstige hond. Dus speurlessen gaat helaas niet, als we met het openbaar vervoer ergens heen moeten, dan heeft mijn hond meer spanning van de bus dan dat ze spanning kwijt raakt van het speuren.  Vandaar dat ik graag zelf wil beginnen, op een rustig plekje, zonder te veel prikkels.  Heeft iemand misschien tips hoe je dit het best aan kunt pakken, ik ben meestal alleen met haar als we buiten zijn, dus iemand opsporen is geen optie.   

honden page profiel Coby & Wanda en MathildeCoby & Wanda en Mathilde

honden foto van Coby & Wanda en Mathilde

Ik denk dat het prima kan. Je moet het alleen wel voorbereiden zonder dat de hond het ziet.

Neem een rustige plek, veldje oid. Verstop onder een tak of een steen op n paar plekken iets wat lekker ruikt: klein stukje worst bv.

Dan haal je de hond erbij en laat het haar opsporen....begin met een kleine afstand tussen de hond en t lekkers zodat ze succes heeft.

Je kunt er dan commando's aan koppelen wanneer ze mag gaan beginnen met zoeken. En flink belonen als ze t gevonden heeft.

Dan afstand steeds groter maken. Los als het kan, anders aan een lange lijn.

 

Je kunt ook een geurspoor maken over een terrein heen met bv druppels bouillon of blikvoer.  Daarvan is de kunst dat ze het hele spoor goed volgen en geen stukjes afsnijden.(  de helft overslaan)

 

Succes!

honden page profiel sorayasoraya

honden foto van soraya

Kijk eens..dit heb ik een paar jaar geleden gekregen van een hele goede Gedragstherapeut:

 

Lesplan Speurcursus

 

 

Veel van onze honden krijgen iedere dag meer dan genoeg beweging en ‘echte’ training. Maar deze activiteiten komen maar weinig overeen maar hun aangeboren vaardigheden. Een groot gedeelte van de hondentraining komt neer op tempo, spanning, precisie en controle, zelden wordt rust en concentratie gevraagd. Een hond die te opgewonden is door alle actie of een te hoog stressniveau heeft, kan dingen niet goed opnemen, dus niet goed leren.

 

Door samen te speuren met je hond, verbetert de samenwerking tussen jullie en het gedrag van de hond, dit kan op allerlei vlakken zijn.

 

Speuren vergt geduld van de trainer, inzicht in de hond, systematisch kunnen denken en gemotiveerd zijn! Bedenk ook dat de training niet alleen maar voorwaarts kan gaan, soms staat de training stil of moet je zelfs een stapje terug doen.

 

Honden leren door associaties / verbanden te leggen Het is zeer belangrijk dat een hond tijdens de training en zeker met speuren, alleen maar positieve associaties legt. Het gaat om het samenwerken. Dwang en straf gebruiken we dus absoluut niet, nooit!

Een gemotiveerde hond wil altijd werken. De motivatie bereik je door de juiste beloning op het juiste moment in de juiste hoeveelheid te geven. Lekkers dient klein, vers en zacht te zijn. Met speuren is het niet verstandig om harde / krokante beloningen te gebruiken, kruimels zullen op de grond vallen en de hond zal deze ook willen hebben, terwijl jij verder wilt met de training.

Steeds als de hond een oefening buitengewoon goed uitvoert, krijgt hij de jackpot. Dit kunnen meerdere koekjes zijn, een speeltje, ander voer van meer waarde of de hond laten doen wat hij heel graag doet bijv. los rennen, zwemmen etc.

Maar let op, tijdens het speuren dus als de hond bezig is, belonen we niet! Je kunt immers nooit weten wat de hond op dat moment ruikt, misschien volgt hij wel een verkeerd spoor. Je kunt wel op het spoor wat lekkers leggen.

Het speuren op zich is voor de hond een grotere beloning dan de beloning, het lekkers zelf. Geef de beloning daarom ook niet uit de hand, maar gooi het op de grond.

 

Een van de belangrijkste dingen in hondentraining, vooral tijdens het speuren, zijn pauzes inlassen. Doel van de pauze is ontspannen en het geleerde verwerken. Een pauze dient rustig te zijn, dus niet wild gaan spelen, maar rustig een kort rondje wandelen bijv. of samen in het gras zitten, in ieder geval geen commando’s opleggen aan je hond.

Doel van pauzes:

  • opnemen wat je geleerd hebt

  • relaxen

  • impressies verwerken

  • drinken en / of eten

  • comfort, bijv. opwarmen of drogen na speuren in de regen / kou

 

Er is een verschil tussen zoeken en onderzoeken. Enriched environment dient alle zintuigen te prikkelen, ben dus creatief in opdrachten verzinnen.

 

 

 

 

honden page profiel sorayasoraya

honden foto van soraya

Oefeningen:

 

1. Worstenboom, saucage tree

Leg verschillende voorwerpen op een hoop met daartussen worst. Laat de hond dit zoeken. Bij voorkeur zonder riem. Help de hond niet, het gaat erom dat hij zelf leert zoeken, waardoor het probleemoplossend vermogen gestimuleerd wordt en zijn zelfvertrouwen groeit. Probeer zoveel mogelijk diverse voorwerpen te gebruiken met verschillende geuren bijvoorbeeld oude schoenen, plastic bloempot, kleding, knuffels, kartonnen doos, eierdoosje, kattenmandje, hout etc. Let op dat de voorwerpen niet gevaarlijk mogen zijn voor de hond.

 

2. Zoektocht naar lekkers

Deze oefening kun je op diverse plekken oefenen, zowel in huis, als buitenshuis. De hond blijft in eerste instantie aan de (lange) lijn. Geef geen commando’s!

Zorg dat zowel hond en baas in dezelfde richting staan. Gooi wat lekkers 1 of 2 meter verder, de hond mag dit zien. Zodra het lekkers op de grond beland, mag de hond meteen erachteraan. Geef geen commando’s. Beloon de hond als hij het lekkers gevonden heeft. Zodra hij het op heeft, roep je de hond naar je toe en beloon je hem voor het hierkomen ook uitbundig. Doe dit 2 tot 3 keer.

 

De tweede stap is dat je 2 of 3 koekjes na elkaar gooit, ze moeten ongeveer een halve meter uit elkaar liggen. De hond mag weer kijken en meteen gaan zoeken zodra het lekkers op de grond ligt. Wederom geen commando gebruiken. Doe dit 1 tot 3 keer herhalen.

 

De derde stap, gooi 4 tot 5 koekjes iets verder weg, een voor een, net zoals in stap 2. Nog altijd zonder commando. 1 tot 3 keer herhalen.

 

De vierde stap, we gooien nog maar 2 tot 3 koekjes weg. Doet de hond deze oefening 3 x goed, dus hij gaat meteen op zoek naar het lekkers, wordt het tijdom het commando eraan te verbinden, zoek lekkers. Zodra als je de hond los laat, laat zoeken, geef je het commando.

 

Na deze 4 stappen is het tijd voor een pauze van 10 minuten.

 

Stap 5, gooi 8 tot 10 koekjes nog wat verder weg en met wat meer afstand tussen ieder koekje afzonderlijk. Daarna geef je het commando ‘zoek lekkers’ en mag de hond gaan zoeken.

 

Stap 6, het is tijd om het zoekgebied te gaan vergroten. Ca. 10 mtr bij 10 mtr. De helper verstopt 10 tot 12 koekjes in dit gebied. De hond mag toekijken. Zodra alles verstopt is, het commando geven en de hond mag gaan zoeken.

 

Stap 7 De hond mag niet meer toekijken hoe en waar het lekkers verstopt wordt. Leg altijd wat lekkers meteen aan het begin. Wanneer dit te moeilijk is voor de hond, teruggaan naar stap 6.

 

Stap 8 zie stap 7, maar dan zoekgebied vergroten

 

Stap 9 Varieer met de versheid van het lekkers. Voor honden is het vaak makkelijker om lekkers te vinden wat er al langer ligt.

 

Stap 10 Varieer met de omgeving waarin gezocht wordt. In huis, bos, hei, grasveld.

 

Stop met oefenen als de hond nog gemotiveerd is!!!! Niet als hij al moe begint te worden.

 

 

3. Zoeken naar verloren zaken, verstopspelletje

Je hebt een speeltje nodig of een ander voorwerp dat de hond graag vast pakt. In deze fase hoeft de hond nog niet te kunnen apporteren.

 

Stap 1 Gooi het voorwerp vlak voor de hond, de hond mag er meteen naartoe. Zodra hij het voorwerp ‘gevonden’ heeft, beloon je de hond uitvoerig. Apporteren mag, moet niet! Dit herhaal je 2 tot 4 keer.

 

Stap 2 Gooi het voorwerp iets verder weg, je mag het zelfs achter iets (bijv. een boom) gooien. De hond mag weer meteen gaan zoeken, zonder commando. 2 tot 3 keer herhalen.

 

Hierna heeft de hond even pauze. Vervolgens begin je weer met stap 2, dan pas met stap 3 verder gaan.

 

Stap 3 Het voorwerp wordt door iemand anders uit het zicht van de hond verstopt. 1 tot 3 keer herhalen.

 

Stap 4 Het zoekgebied wordt vergroot. 2 tot 5 keer herhalen.

 

Stap 5 commando gaan gebruiken bijv. ‘waar is het?’

 

Stap 6 Verstop het voorwerp zonder dat de hond dit kan zien.

 

Stap 7 Oefenen in andere omgeving

 

Stap 8 varieer met de duur, hoe lang het voorwerp al ergens ligt.

 

 

4. Autosleutels zoeken

Doel: hond vindt jouw sleutels of ander voorwerp die jij verloren bent. Optie is dat de hond deze zoekt, vindt en apporteert. Maar hij mag ook op een andere manier verwijzen.

 

Stap 1 Hou het voorwerp voor de neus van de hond. Zodra hij eraan snuffelt, meteen belonen. 1 tot 5 keer herhalen.

 

Stap 2 Hou het voorwerp steeds dichter bij de grond, beloon de hond iedere keer als hij de sleutel aan raakt. 1 tot 5 keer herhalen.

 

Stap 3 Nu leg je de sleutel op de grond. Snuffelt de hond eraan, meteen belonen, maar in plaats van de beloning uit de hand te geven, gooi de beloning een stukje weg zodat de hond een stukje weg moet gaan van het voorwerp. Zodra hij de beloning heeft, wacht je af of hij terug gaat naar het voorwerp. Gaat hij terug naar het voorwerp, meteen belonen met een jackpot en daarna pauze. Gaat de hond niet terug naar het voorwerp, hou je pauze en herhaal je daarna de oefeningen vanaf stap 1.

 

Stap 4 Hoe moet de hond verwijzen? Mag hij ze apporteren of mag hij gaan blaffen. We laten dit aan de hond zelf over! We leggen de sleutel weer op de grond, zodra de hond eraan snuffelt, belonen we niet meteen maar wachten we heel even om te kijken welk gedrag de hond dan vertoont. Pakt hij de sleutel op, gaat hij erbij zitten of liggen of gaat hij blaffen? Als hij een bepaald gedrag vertoont, wordt hij dan beloont. Als je wilt dat de hond gaat apporteren, zorg dan wel dat het voorwerp makkelijk te apporteren is, veel honden willen bijvoorbeeld geen metaal in de bek vasthouden.

 

Stap 5 Sorteren. De hond gaat leren om alleen jouw sleutel met jouw geur te apporteren. Er zijn dus meerdere dezelfde voorwerpen nodig. 2 sleutelbossen worden op de grond gelegd, de eigen sleutel het dichts bij de hond. Zodra hij aan de juiste sleutel snuffelt, meteen belonen. Gaat hij naar de verkeerde, negeren. 1 tot 5 keer herhalen.

 

Stap 6 Varieer met hoe de sleutels liggen, langs elkaar, achter elkaar etc. Heel belangrijk dat de eigenaar alleen zijn eigen sleutel aanraakt ivm geur!!!

 

Stap 7 Oefen verder met 3 sleutelbossen. Dit herhaal je net zo lang totdat de hond steeds de juiste sleutel eruit pikt.

 

Stap 8 Verhoog het aantal sleutelbossen.

 

Stap 9 Zodra meerdere sleutelbossen geen probleem meer zijn, verklein dan de afstand tussen de sleutels.

 

5. Vlakterevieren

Vlakterevieren wil zeggen dat de hond samen met jouw een bepaald zoekgebied af zoekt. Jij blijft op de ‘basislijn’, de middenlijn, en de hond zoekt in bogen (slagen) van circa 50 meter het gebied af. Dit is de meest voorkomende zoekvorm bij de reddingshondensport.

Belangrijk bij een onervaren hond om te belonen met iets heel lekkers als hij iets gevonden heeft en bij je terug komt, geen spel!!! Dit leidt teveel af en kost concentratie. Bij een ervaren hond kun je spel wel gebruiken als beloning.

 

Stap 1 De hond moet leren dat het leuk is om te zoeken

In deze stap gaat het puur om de arbeidsvreugde. Zorg dat je iets hebt wat de hond heel erg leuk vindt, het kan uiteraard ook een favoriet persoon zijn. Loop zigzaggend een spoor van circa 10 tot 20 meter, leg daar het voorwerp of persoon neer. Loop terug in een bocht en daarna mag de hond, zonder commando, gaan ‘zoeken’. Beloon uitbundig als hij bij het voorwerp aan komt. Oefen dit 5 keer, daarna pauze.

 

Stap 2 De hond leert om te zoeken in de richting waarin de geleider kijkt, en leert om ong. 50 meter vooruit te werken.

Leg hetzelfde spoor uit als in stap 1, maar vergroot dit per keer met ongeveer 5 meter, totdat de hond zelfstandig 50 meter van je weg kan zoeken.

 

Stap 3 Hond leert op commando te zoeken

Wanneer de hond stap 2 goed beheerst, geef je op het moment dat de hond weg loopt om te gaan zoeken het commando ‘zoek’.

 

Stap 4 Hond gaat zoeken zonder dat hij iemand weg heeft zien lopen

De hond mag niet meer kijken hoe het spoor uitgelegd wordt of als er iemand weg loopt om zich te verstoppen. Maak in deze stap het spoor weer iets korter, om het niet te moeilijk te maken voor de hond.

 

Stap 5 Zonder spoor het gebied doorzoeken

De eerste zoekopdracht in deze stap moet zo makkelijk zijn dat de hond vrijwel zeker succes heeft. Voorwerp mag gegooid worden in deze stap of persoon met grote bocht verstopt worden.

 

Stap 6 Hond leren om het hele gebied af te zoeken

Hond moet leren vanaf de eerste stap opmerkzaam te zijn en zijn neus te gebruiken, niet eerst een aantal meter onbesuisd wegrennen.

 

Stap 7 Hond leren dat hij niet altijd iets vindt

Hond moet leren om door te werken, ook als hij een keer niks vindt. Het gaat om het zoeken, niet om het vinden.

 

Stap 8 In verschillende gebieden / terreinen zoeken

Steeds als je in een nieuw gebied gaat trainen is het belangrijk om de opgave in eerste instantie weer makkelijker te maken. Train ook in verschillende weersomstandigheden om een allround zoekhond te krijgen.

 

 

6. Spoor uitwerken

 

Pannenkoekenspoor

Alle honden kunnen sporen volgen, toch moeten we dit ook trainen willen we de juiste samenwerking tussen hond en geleider krijgen.

 

Het eerste spoort wat je een hond aan biedt, is een sleepspoor met bijv. pannenkoek of worst. Dit maak je aan een touw en trek je achter je aan. Het lekkers maak je vast aan een touw van ong. 3 a 4 meter. Let op wanneer er erg veel wind staat, leg het spoor dan zo uit, dat de hond de wind op de rug heeft. Zoek een locatie uit waar de spoorloper de laatste meters door het bos kan gaan, zodat de hond hem niet ziet.

De spoortrekker daagt de hond een beetje uit met het lekkers, let op dat de hond het niet kan pakken! Daarna loopt de spoortrekker met het lekkers achter zich aan trekkend richting bos. De geleider houdt de hond alleen vast, maar geeft geen enkel commando. Als de hond opgewonden raakt en achter het lekkers aan wil gaan, mag je hem best 2 of 3 stappen laten gaan, maar wordt niet boos of zeggen dat hij rustig moet blijven, je wilt immers JUIST dat de hond uiteindelijk het spoor volgt.

 

De geleider loopt circa 40 tot 50 meter het bos in. Daar wordt de pannenkoek neergelegd. Als er op het spoor al stukjes zijn afgebroken, geeft dit niks, het zal de hond alleen maar aanmoedigen verder te zoeken. Als je de pannenkoek hebt neergelegd loop je nog circa 10 meter verder in dezelfde richting, daarna loop je met een boog terug. Loop NOOIT over of te dichtbij het spoor!!! Als de spoortrekker terug komt, mag de hond rustig even aan hem snuffelen, de spoorlegger haalt de hond echter niet aan, dit brengt hem teveel uit concentratie. De spoorlegger gaat ook niet mee met het spoor volgen, maar blijft op het beginpunt achter.

 

Tijdens het wachten totdat de spoorlegger terug is, blijft de geleider rustig en zegt bij voorkeur niks tegen de hond. Als de spoorlegger terug is, mag de hond het spoor volgen, de eerste keer geef je geen commando. Laat de hond zo’n 4 tot 5 meter voor je uit lopen en hou de lijn zo vast dat je hem evt. meer ruimte kunt geven. Loop stapvoets, wil de hond sneller, hou hem dan voorzichtig tegen met de lijn. Wanneer de hond van het spoor afwijkt, zeg je niks maar blijf je staan. De meeste honden gaan dan weer snuffelen en vinden zo het spoor. Tijdens het volgens van het spoor zeggen we NIKS tegen de hond, ook geen stembeloningen, daar wij nooit kunnen weten wat de hond op dat moment ruikt.

Wanneer de hond het lekkers vindt, laat hem dit dan opeten en beloon hem daarna uitbundig. Wanneer hij het niet vindt, vraag jezelf dan af waarom niet, is hij misschien te moe, te afgeleid, is het spoor te lang / te moeilijk. Probeer het daarna nog een keer, maar dan met een korter / makkelijker spoor. Help de hond echter nooit, want zo leert hij niet op zijn eigen te vertrouwen. Wanneer de hond bang is voor vreemde mensen, kan het verstandig zijn om de eigenaar zelf het spoor uit te laten leggen.

 

Wanneer de hond 1 tot 3 keer een spoor goed heeft uitgewerkt, kun je een stap verder gaan. Leg het spoor uit zonder dat de hond toekijkt, maak het spoor langer of volg een ouder spoor. Maar verander maar steeds een ding per keer.

Wanneer je een spoor uit legt zonder dat de hond toekijkt, maak dan een paar sleepsporen met je schoenen bij het beginpunt. Begin zo’n 8 tot 10 meter voor het spoor met de hond.

 

Speuren

Een spoor is in feite een afdruk op de grond waar iemand of iets is geweest. Alles wat beweegt laat een spoor, een afdruk, achter bijv. mensen, tractors, fietsers, konijnen, eekhoorns en insecten. Wanneer iemand door een gebied loopt, laat hij afdrukken achter op de bodem, meestal zijn deze met het oog niet te zien, planten die kapot getrapt zijn, insecten die gedood zijn, grond die aangestampt is waardoor er bepaalde gassen uit de bodem komen. Ieder individu laat zijn eigen persoonlijke reukspoor achter, net zoals een vingerafdruk.

 

In eerste instantie begin je met een onervaren hond met frisse sporen, die dus ongeveer 5 tot 10 minuten oud zijn. Zodra de hond een spoor goed kan uitwerken, zonder dat hij de spoorlegger heeft kunnen zien, kun je oudere sporen gaan uitwerken van 15 tot 20 minuten oud. Daarna 30 tot 45 minuten oud en vervolgens kun je ieder spoor steeds 15 minuten ouder maken.

De afstand van een spoor mag je rustig per keer met 50 meter verlengen.

 

Bij een ervaren hond kun je de sporen moeilijker maken door gebruik te maken van verschillende terreinen, sporen die gekruist worden door weggetjes, beekjes, iemand die het spoor gekruist heeft (verser spoor dus) etc.

 

 

7. Sorteren, geur identificatie

We gaan de hond leren om op een bepaalde geur te zoeken, zoals een hond die zoekt naar drugs, tabak of springstof bijv. en we gaan hem leren om dit verwijzen. Belangrijk hierbij om de materialen goed in orde te hebben en om na te denken over de manier van verwijzen.

 

Stap 1 De geur met iets positiefs verbinden

Laat de geur aan de hond ruiken, zodra hij eraan snuffelt clicken / belonen. Vergroot de afstand tot de geur steeds verder.

 

Stap 2 Het verwijzen trainen

Beloon de hond niet meteen als hij aan de geur ruikt, maar wacht even. Je mag evt. ook een commando geven bijv. zit (als je zit als verwijzen wil)

 

Stap 3 Een andere geur erbij gaan gebruiken

Neem een andere geur, de juiste geur het dichtste bij de hond laten. Nu kan hij kiezen, kiest hij voor de juiste geur belonen, gaat hij naar de verkeer negeren.

 

Stap 4 2 andere geuren

Zie stap 3, maar dan met 2 andere geuren.

 

Stap 5 Nog meer andere geuren tot het gewenste aantal

Breidt uit naar 6 verschillende geuren.

 

Stap 6 Negatieve zoekopdrachten, dus opdrachten waarbij de hond bewust niks vindt

De hond moet leren dat hij niet altijd iets vindt, en dat dat dus ook goed is. Om te voorkomen dat de hond fout gaat verwijzen omdat hij toch iets wil vinden. Negeer tijdens het trainen het foute verwijzen, maar verklein daarna wel de hoeveelheid geuren waartussen hij moet kiezen.

 

Stap 7 Meer, langer en vaker zoeken. Dus meerdere zoekopdrachten achter elkaar

Zelf leren wanneer de hond een pauze nodig heeft.

 

Stap 8 In verschillende omgevingen gaan trainen

 

Stap 9 Commando

Leer pas een commando aan, wanneer je zeker weet dat de hond de opdracht goed uit voert.

 

Stap 10 Iemand anders een zoekopdracht laten voorbereiden, de geleider heeft dus ook geen informatie.

Leer dus vertrouwen op je hond, ga hem niet onbewust of bewust sturen.

 

 

 

 

 

 

 

honden page profiel Stabij GijsStabij Gijs

honden foto van Stabij Gijs

Soraya, dankjewel!! Die info ga ik opslaan

wil ook wel een keer een geurspoor uitzetten, heel duidelijk beschreven

honden page profiel LavinaLavina

honden foto van Lavina

Soraya bedankt.  Ik ga de info ook opslaan. Zeer duidelijk uitgelegd! !

honden page profiel WendyWendy

honden foto van Wendy

Ik heb bij een speurschool gespeurd (SIS) en er komt geen voer aan te pas, alleen als beloning (dus niet op/als spoor). 

 

marleen (Gast)

Super! bedankt voor de antwoorden.

Ik heb de tekst meteen opgeslagen:)

honden page profiel DobryDobrygoedgekeurde fokker

honden foto van Dobry

thanx Soraya, superinformatie, ik heb het ook opgeslagen

honden page profiel sorayasoraya

honden foto van soraya

Ik heb de tekst(het bestandje) van Nelis Verhoeven gekregen  

 

honden page profiel DobryDobrygoedgekeurde fokker

honden foto van Dobry

" Ik heb de tekst(het bestandje) van Nelis Verhoeven gekregen  
  "

 

ik wist het

honden page profiel Suzanne en LucaSuzanne en Luca

honden foto van Suzanne en Luca

Zie je topic nu pas, super info! 

mechelse herder (Gast)

elke viervoeter kan speuren eerst leren lezen clean boot hunting daar heeft de mechelse herder leren speuren op mensen geur en zeker niet beginnen met voedsel

Berge Belge (Gast)

Rex (Junior Elite)komt uit een pakwerk bloedlijn en heb hem leren speuren bij Clean Boot Hunting . En de viervoeter moet je eerst leren lezen en ik kan verzekeren een vreemd persoon mag een gedragen sok of zuivere zakdoek ergens neerleggen eens ik zijn harnas aan doe weet hij wat er van hem gevraagd word en hij moet de persoon zelfs niet zien zonder dat je het besefd staat hij langs de persoon man of vrouw en het voorwerp noemen ze ne smeller

Volgende forumvraag: uittesten en agressie
De HondenPage maakt gebruik van cookies. Dit zorgt er voor dat onze website voor jou als bezoeker beter werkt. Daarnaast gebruiken wij o.a. cookies voor onze webstatistieken en advertenties.info / verbergen en toestaan
^